پوسیدگی ریشه و طوقه پسته (گموز): ردیابی مولکولی قارچ عامل بیماری از بافت های گیاهی و آب آبیاری و کنترل بیولوژیک با استفاده از باکتری سودوموناس فلورسنت

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه یکی از مهم ترین بیماری های خاک برد پسته به شمار می رود. طی سال-های 1389- 1390، از نمونه های آلوده جمع آوری شده از باغات مناطق پسته کاری رفسنجان و انار به تعداد 46 جدایه phytophthora drechsleri و 17 جدایه phytophthora citrophthora جداسازی و شناسایی گردید و بیماری زایی آن ها به اثبات رسید. در این پژوهش بیوکنترل p.drechsleri با استفاده از باکتری های سودوموناس انجام شد که از مجموع 75 جدایه باکتری جداسازی شده از ریزوسفر پسته، 7 جدایه ,a41 ,b21 ,b13 ,a17 ,r14،a16 و r41 در روش کشـت مـتقابل روی محیـط کشـت pda، توانایی آنتاگونیستی در برابر شبه قارچ p. drechsleri از خود نشان دادند و برای آزمایشات بعدی انتخاب شدند. آزمون های تست گرم با koh3%، تولید رنگدانه فلورسنت روی محیط کشت kingb و تولید ترکیبات فرار ضدقارچی انجام شد و در شرایط گلخانه روی نهال های پسته مورد بررسی قرار گرفتند. از آن جائی که تشخیص به موقع بیمارگر نقش مهمی در مدیریت موثر این بیماری دارد، به همین منظور شناسایی و ردیابی مولکولی p.drechsleri از آب، خاک و بافت آلوده بر اساس تکثیر قطعه ی اختصاصی از ناحیه rdna-its با استفاده از آغازگر اختصاصی df2/dr2 انجام گرفت. حساسیت و اختصاصیت جفت آغازگر به ترتیب با استفاده از 15 جدایه غالب p. drechsleri و 25 جدایه از گونه های spp. .phytophthoraو سایر عوامل خاک برد پسته بررسی شد. نتایج نشان داد که این جفت آغازگر قادر به تکثیر اختصاصی قطعه 567 جفت بازی از ژنوم dna بیمارگر می باشد در حالی که هیچ باندی همراه با dna سایر گونه های خاک برد تکثیر نشد. حساسیت جفت آغازگر، در ردیابی بیمارگر با استفاده از pcr معمولی، pg100 از dna خالص بیمارگر بود. جفت آغازگر قادر به ردیابی مستقیم 102×17 زئوسپور در هر میلی لیتر و تکثیر باند 567 جفت بازی با dna استخراج شده از نمونه خاک آلوده بود. ردیابی مستقیم بیمارگر از بافت آلوده پسته به علت حضور مواد بازدارنده امکان پذیر نشد بدین منظور ردیابی پاتوژن به روش تله با استفاده از میوه سیب پس از سه روز مایه زنی مصنوعی با بافت و خاک آلوده پسته انجام گرفت. نتایج این مطالعـات نشـان داد که بیمـارگـر غالـب پوسیدگـی طوقـه و ریشـه پـستـه در دو مـنطقـه انـار و رفسـنجـان p. drechsleri، است. جدایه هایی از سودوموناس فلورسانس توانایی آنتاگونیستی علیه p. drechsleri در آزمایشگاه دارند. نتایج مطالعات گلخانه ای نشان داد که جدایهr41، وزن خشک ریشه را به طور معنی داری افزایش داد و بیشترین تاثیر (66 درصد) را در کاهش شدت بیماری داشت. این روش ردیابی بیمارگر، بسیار دقیق و حساس می باشد و می تواند کمکی برای تشخیص بیماری در منابع مختلف و همچنین بخشی از استراتژی کنترل این بیماری مورد استفاده قرار گیرد.